Właściwości soku z buraka: Jak pomaga przy chorobach sercowo-naczyniowych

Sok z buraka staje się jednym z najbardziej popularnych suplementów dla osób dbających o swoje zdrowie. Nie tylko smakuje doskonale, ale oferuje szereg właściwości prozdrowotnych. Jedną z najważniejszych korzyści soku z buraka jest jego pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. W tym artykule omówimy prozdrowotne właściwości soku z buraka i jego wpływ m.in na nadciśnienie, anemię, cholesterol, wydolność serca, oraz stany zapalne w organizmie. Przedstawimy najnowsze badania naukowe oraz jakie dawki soku z buraka są rekomendowane.

Wartości odżywcze buraka

Burak jest bardzo popularnym warzywem, które może być różnorodnie wykorzystywane w życiu codziennym, np. w kulinariach, lecznictwie i sporcie. Zarówno sok z buraka, jak i zwykłe buraki występujące w nieprzetworzonej formie charakteryzują się wysoką wartością odżywczą. Cenne składniki odżywcze buraków zachęcają do częstszego korzystania z nich w kuchni, a także w celu poprawy jakości zdrowia. Jakie wartości odżywcze mają buraki?

Buraki charakteryzują się wysoką zawartością składników mineralnych, witamin, substancji bioaktywnych (fitozwiązków, flawonoidów i antocyjanów), a przy tym są niskokaloryczne (100 g buraka dostarcza około 43 kcal).

Składniki mineralne zawarte w burakach to między innymi: żelazo, cynk, wapń, magnez i potas - minerały mające bardzo ważny wpływ na funkcjonowanie układu krążenia. Z kolei witaminy w burakach to głównie witamina C, E, K, a także witaminy z grupy B (przede wszystkim foliany).

Ponadto, buraki są bardzo dobrym źródłem betainy czyli substancji wykorzystywanej w leczeniu hiperhomocysteinemii. Hiperhomocysteinemia uważana jest za jedną z przyczyn rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Buraki oraz otrzymywany z nich sok są bogate w antyoksydanty i azotany. Z azotanów w przebiegu różnych przemian w organizmie powodują powstaje tlenek azotu, który może pozytywnie wpływać na naczynia krwionośne (przeczytasz o tym w dalszej części artykułu).

Wszystkie wypisane substancje odżywcze obecne w burakach niosą korzyści zdrowotne u osób cierpiących na choroby układu krążenia. W przypadku soku z buraka najcenniejszymi składnikami pod tym względem są przede wszystkim azotany. To głównie ich wpływ jest badany przez naukowców oceniających skuteczność i mechanizm działania soku z buraka na choroby sercowo-naczyniowe.

Wpływ soku z buraka na układ sercowo-naczyniowy

Sok z buraka czerwonego ma udowodniony w badaniach naukowych wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Wykorzystywany jest także w profilaktyce leczenia chorób serca i naczyń krwionośnych tj. miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca. Sok z buraka ma wysokie stężenie substancji mających działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, do których należą przykładowo antocyjany.

Ważnym wyróżnikiem soku z buraka jest przede wszystkim wysoka zawartość azotanów. Po spożyciu buraków lub ich przetworów (np. koncentratu soku z buraka Beet It), azotany w organizmie człowieka przekształcają się w tlenek azotu (NO). Tlenek azotu z kolei odpowiada za przepływ krwi, przyczynia się do rozszerzenia naczyń krwionośnych, poprawy funkcji śródbłonka i obniżenia ciśnienia krwi co jest korzystne dla osób cierpiących na CHUK (choroby układu krążenia) i może pomóc w poprawie jakości zdrowia.

Zawarty w burakach aminokwas - betaina ma silne działanie przeciwzapalne, obniżające stężenie homocysteiny we krwi. Betaina ma także pozytywny wpływ na czynność serca co jest dodatkowym profitem wynikającym ze spożywania buraków w kontekście chorób serca.

Sok z buraków wpływa również na dostarczenie tlenu do mięśni szkieletowych, a także na wytrzymałość sportowców, a to przekłada się na lepsze wyniki sportowe. Więcej na temat soku z buraka w sporcie przeczytasz w artykule: Sok z buraka przed treningiem lub zawodami - korzyści i rezultaty oraz Sok z buraka dla sportowców – co daje I kiedy stosować?

Na jakie choroby sok z buraka?

Właściwości prozdrowotne soku z buraka znajdują zastosowanie w prewencji niektórych chorób. Szczególną grupą pacjentów dla których picie soku z buraka może być wyjątkowo korzystne są osoby borykające się z chorobami układu krążenia. Działanie soku z buraka może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi, zmniejszenia ryzyka anemii czy poprawie jakości życia pacjentów z niewydolnością serca. W dalszej części artykułu zrozumiesz wpływ soku z buraka na poszczególne choroby serca i układu krążenia.

Sok z buraka na niewydolność serca

Niewydolność serca wiąże się z pogorszeniem jakości i długości życia. Charakteryzuje się niezdolnością serca do pompowania prawidłowej ilości krwi do narządów organizmu. Może być ostra (pojawiająca się nagle i szybko postępująca), przewlekła (stabilna) lub zastoinowa (związana z zastojem krwi w różnych narządach). Choroba ta wiąże się z wystąpieniem charakterystycznych objawów, takich jak: duszność, obrzęki czy przewlekłe zmęczenie. Niewydolność serca może skutkować znacznym pogorszeniem czynności mięśnia sercowego. Przyczyny niewydolności serca to między innymi:

• choroba niedokrwienna serca i/lub przebyty zawał,
• nadciśnienie tętnicze,
• wady serca,
• kardiomiopatie,
• cukrzyca,
• przewlekłe choroby płuc,
• niedokrwistość,
• marskość wątroby.

Badania wykazały pozytywny wpływ spożywania soku z buraka na część powyższych przyczyn niewydolności serca, m.in. na nadciśnienie tętnicze, stężenie cholesterolu oraz niedokrwistość.

Przeprowadzono badanie na pacjentach z niewydolnością serca sprawdzające wpływ suplementacji sokiem z buraka na poprawę tolerancji wysiłkowej badanych osób. Tlenek azotu, którego ilość w organizmie wzrasta ze względu na obecność azotanów w soku z buraków może mieć wpływ na poprawę funkcji skurczowej mięśni pacjentów z niewydolnością serca. Pacjenci wspomnianego badania dostawali preparaty marki Beet It w ilości 140 ml (co odpowiada 800 mg azotanów) oraz placebo w specjalnie opracowanym schemacie. Wyniki badania pokazują, że suplementacja koncentratem soku z buraka może poprawić tolerancję wysiłkową osób z niewydolnością serca (bez skutków ubocznych związanych z wysokim spożyciem azotanów), a to może przełożyć się na lepszą jakość życia pacjentów.

Lepsza jakość życia pacjentów wynika z większych możliwości w życiu codziennym. Brak siły, osłabienie mięśni, pogorszenie wydolności - to tylko część skutków niewydolności serca, które powodują utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu. Opisane badanie potwierdza pozytywny efekt suplementacji sokiem z buraka.

Sok z buraka na nadciśnienie

Nadciśnienie tętnicze to choroba, w której ciśnienie krwi jest trwale podwyższone (min. 140/90 mm Hg) i utrzymuje się na tym poziomie przez dłuższy czas. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do poważnych powikłań m.in. zawału serca czy udaru mózgu. Leczenie nadciśnienia to głównie zmiana stylu życia - poprawa diety, ograniczenie sodu w codziennym jadłospisie, regularna aktywność fizyczna, rezygnacja z palenia papierosów i picia alkoholu, a także stosowanie leków na nadciśnienie.

Bogaty w azotany sok z buraka okazuje się pomocnym suplementem diety w walce z nadciśnieniem tętniczym. Zgodnie z literaturą naukową azotany w burakach mogą przyczynić się do trwałego obniżenia ciśnienia krwi(5). Ponadto suplementacja sokiem z buraka może poprawić funkcje śródbłonka, rozszerzyć naczynia krwionośne, a także zmniejszyć sztywność tętnic.

Należy jednak pamiętać, że sok z buraka nie powinien zastępować leków przepisanych przez lekarza. Osoby z nadciśnieniem powinny skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem soku z buraka do swojej diety i stosować się do jego zaleceń dotyczących dawkowania i łączenia z innymi lekami.

Sok z buraka na anemię

Anemia, czyli inaczej mówiąc niedokrwistość to stan związany z obniżeniem stężenia hemoglobiny w organizmie. Przyczyn anemii może być wiele i to od nich zależy postępowanie jakie należy wprowadzić w celu poprawy parametrów krwi i zdrowia. Anemia może wynikać z niedoboru składników odżywczych, np. żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12, a także z powodu nieprawidłowego wytwarzania krwinek lub ich utraty. Objawia się przewlekłym zmęczeniem, dezorientacją, bladością skóry i błon śluzowych, a także dusznością czy zawrotami głowy. Niedokrwistość znacznie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn, ponieważ kobiety tracą krew w czasie menstruacji.

Sok z buraków może być pomocny w poprawie parametrów krwi, a dokładniej mówiąc stężenia hemoglobiny. Buraki uważane są za warzywa o działaniu krwiotwórczym. Preparaty z burakiem charakteryzują się obecnością kwasu foliowego i żelaza, które wpływają na rozwój erytrocytów - czerwonych krwinek.

Badanie przeprowadzone w Indonezji na 30 kobietach w wieku 15-19 lat wykazało, że sok z buraka może wpłynąć na stężenie hemoglobiny. Badanie polegało na podawaniu codziennie 200 ml soku z buraka przez 7 dni. Po tym czasie oceniono stężenie hemoglobiny. Na podstawie wyników badania wykazano, że stężenie hemoglobiny znacząco zmieniło się po wprowadzeniu suplementacji sokiem z buraka, co może być pomocne w zwalczaniu anemii (9).

Inne badanie (link) przeprowadzone na 20 piłkarkach w okresie 6 tygodni również wykazało pozytywny efekt suplementacji sokiem z buraka na parametry krwi. Część badanych dostawała 200 ml soku z buraka na 2 godziny przed treningami, które odbywały się 3 razy w tygodniu po 90 min. Badacze określali parametry krwi (stężenie: hemoglobiny, hematokrytu, czerwonych krwinek, żelaza, MCV, oraz ferrytyny i TIBC) przed i po przeprowadzeniu badania. Wyniki były zadowalające: zawodniczki stosujące suplementację sokiem z buraka wykazywały poprawę prawie wszystkich parametrów (poza MCV - średnia objętość krwinki czerwonej) względem piłkarek będących w grupie bez suplementacji (10).

Sok z buraka może wpłynąć na poprawę parametrów krwi u pacjentów i pacjentek z anemią, ale nie powinno być to jedyne działanie wykonane w kierunku poprawy wyników krwi. Sok z buraka może być dobrym dodatkiem wspierającym leczenie anemii.

Wysokie ryzyko rozwoju anemii występuje również u kobiet ciężarnych. Z tego powodu sok z buraka w ciąży jest bezpiecznym i polecanym produktem dla kobiet w tym wyjątkowym okresie. Dzięki soku z buraka możliwe jest zmniejszenie ryzyka rozwoju niedokrwistości, ale nie tylko. Sok z buraka w ciąży może okazać się również pomocnym dodatkiem w leczeniu nadciśnienia ciążowego, które jest szczególnie niebezpieczne w tym czasie (15). Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku próby leczenia jakichkolwiek dolegliwości w czasie ciąży należy koniecznie skonsultować zamiary z lekarzem.

Sok z buraka na cholesterol

Podwyższony cholesterol całkowity oraz jego frakcja LDL powiązane jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, np. miażdżycy. Nieprawidłowe stężenie cholesterolu niepokoi lekarzy oraz pacjentów, a proste zmiany w stylu życia mogą być pomocne w poprawie wspomnianych parametrów. Poza zmianą jadłospisu czy większą ilością ruchu pomocny może być sok z buraka.

W przypadku wpływu soku z buraka na stężenie lipidów we krwi ilość badań jest znacznie mniejsza i niejednoznaczna w porównaniu do poprzednich jednostek chorobowych. W jednym z badań (link), grupie 30 mężczyzn podawano 400 ml soku z buraka dwa razy dziennie lub placebo przez 15 dni. W badaniu oceniano wpływ soku z buraka na parametry, takie jak np. stężenie cholesterolu całkowitego, HDL, LDL, a także trójglicerydów, witaminy C i kilku innych. Po 15 dniach zauważono istotny wzrost stężenia korzystnego cholesterolu HDL, a także spadek niekorzystnego cholesterolu LDL w grupie pacjentów przyjmujących sok z buraka. W tym badaniu sok z buraka na cholesterol całkowity i trójglicerydy nie miał znaczącego wpływu (11). Wzrost stężenia cholesterolu frakcji HDL, tzw. “dobrego” wiąże się z szeregiem korzyści. HDL działa ochronnie na naczynia krwionośne zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy.

W drugim badaniu przeprowadzonym na trenujących piłkarkach z Iranu również zauważono korzystny wpływ koncentratu soku z buraka na profil lipidowy. Połowa z 20 zawodniczek dostawała 200 ml koncentratu soku z buraka na 2 godziny przed treningiem przez okres 6 tygodni. Po tym czasie zauważono istotny statystycznie wzrost cholesterolu HDL, a także spadek cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów w porównaniu do grupy placebo. Badacze sugerują, że stosowanie suplementów z sokiem z buraka może mieć istotne działanie profilaktyczne w przypadku chorób sercowo-naczyniowych (12).

Dawkowanie – kiedy i jak często pić sok z buraka?

Jak pić sok z buraka? W zależności od rodzaju soku z buraka dawkowanie może się różnić. Nawet w przytoczonych badaniach dawki soku z buraka lub koncentratu różniły się między sobą. Dawkę należy dopasować do rodzaju preparatu i jednostki chorobowej, a najlepiej skonsultować to ze specjalistą. Zgodnie z przytoczonymi badaniami można założyć, że optymalna dawka azotanów to 200-400 mg.

Ile soku z buraka pić dziennie?

W przypadku domowego soku z buraka bez dodatku cukru, w którym nie masz jak sprawdzić zawartości pożądanych azotanów, możesz rozważyć spożywanie nawet 1-2 szklanek soku dziennie. Oczywiście pod warunkiem, że nie wiąże się to z uporczywymi skutkami ubocznymi w postaci np. biegunek. Jeżeli zdecydujesz się na suplementację polecanymi produktami marki Beet It to dawkowanie należy dostosować do informacji umieszczonych przez producenta. W sklepie werontest2.pl dostępne są koncentraty soku z buraka o pojemności 70 ml, które odpowiadają 500 ml soku z buraka i zawierają 400 mg naturalnych azotanów. W przypadku tego preparatu producent nie zaleca przekraczania 2 porcji dziennie. Dostępny jest również sproszkowany sok z buraka w postaci kryształków Beet It Sport Nitrate 8000.

Jak długo pić sok z buraka, aby zobaczyć efekty? Zgodnie z przytoczonymi badaniami efekty soku z buraka można zauważyć (w wynikach badań krwi) nawet po kilku dniach. Brakuje danych informujących jak długo należy suplementować sok z buraka, aby efekt się utrzymywał lub nasilał.

W jakich porach pić sok z buraka?

To kiedy pić sok z buraka zależy od celu suplementacji. Jeżeli przyjmujesz sok z buraka aby poprawić wydolność w sporcie to porcję soku zaleca się spożyć na 1-12 godzin przed planowanym treningiem. W takiej sytuacji picie soku z buraka może być traktowane jako naturalna przedtreningówka wpływająca na wydolność i regenerację organizmu. W przypadku prewencji lub wspomagania leczenia chorób sercowo-naczyniowych pora dnia nie ma większego znaczenia.

Sok z buraka – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do soku z buraka czerwonego związane są z wysoką zawartością szczawianów, które powinny być ograniczane przez osoby borykające się np. z kamicą nerkową lub dną moczanową. Przeciwwskazaniem jest również niskie ciśnienie krwi, które może się pogłębić po długotrwałym stosowaniu. Sok z buraka w ciąży jest bezpieczny i polecany ze względu na wysoką zawartość folianów.

Podsumowanie

Sok z buraka okazuje się być skutecznym suplementem diety w przypadku osób borykających się z chorobami serca. Zawarte w soku z buraka azotany, antyoksydanty, betaina, witaminy i składniki mineralne mają znaczący, skuteczny i przede wszystkim potwierdzony w badaniach naukowych pozytywny wpływ na zdrowie pacjentów. Warto korzystać z zalet soku z buraka, aby zapobiec wystąpieniu lub wspomóc leczenie chorób serca.

FAQ:

Jak często pić sok z buraka?

Nie ma konkretnych wytycznych co do częstości picia soku z buraka. Można spożywać go codziennie przez dłuższy okres czasu. Warto zaznaczyć, że okres wysycenia organizmu to 5 dni. Dla stałych efektów azotanów warto przyjmować go regularnie.

Ile pić dziennie soku z buraka?

Dawkowanie soku z buraka zależne jest od formy produktu i celu w jakim jest on stosowany. Optymalna dawka azotanów to 200-400 mg. Pijąc domowy sok z buraka nie da się ocenić zawartości azotanów czy innych korzystnie działających substancji. W takiej sytuacji zaleca się spożywanie do 2 szklanek soku z buraka dziennie przy jednoczesnym obserwowaniu organizmu. Sok z buraka w formie suplementu diety nie może być spożywany w większych ilościach niż zalecane przez producenta, ponieważ zawierają już stężoną dawkę azotanów (400 mg). W przypadku koncentratu soku z buraka od Beet It nie zaleca się przekraczania 2 porcji dziennie (co odpowiada 1l soku z buraka).

Na co pomaga sok z buraka?

Sok z buraka pomocny jest w chorobach układu krążenia, np. w nadciśnieniu tętniczym, hiperhomocysteinemii, hipercholesterolemii, a także w chorobach krwi, np. anemii. Sok z buraka znajduje zastosowanie w niewydolności serca oraz wśród sportowców chcących poprawić wyniki sportowe.

Czy sok z buraka polecany jest w ciąży?

Sok z buraka polecany jest również dla kobiet będących w ciąży. Ciąża to wyjątkowy czas, w którym rośnie ryzyko niedokrwistości czy nadciśnienia. Sok z buraka może wspomóc organizm ciężarnej poprzez wpływ na ciśnienie i zapobieganie rozwojowi anemii.

Źródła:

1. Zamani H., et al., The benefits and risks of beetroot juice consumption: a systematic review, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 2021

2. Mulkareddy V., et al, Dietary nitrate’s effects on exercise performance in heart failure with reduced ejection fraction (HFrEF), Biochim Biophys Acta Mol Basis Dis. 2019

3. Coggan A., et al., Acute Dietary Nitrate Intake Improves Muscle Contractile Function in Patients With Heart Failure, Circulation: Heart Failure. 2015;8:914–920

4. Mirmiran P., et al., Functional properties of beetroot (Beta vulgaris) in management of cardio-metabolic diseases, Nutrition & Metabolism volume 17, Article number: 3 (2020)

5. Kapil V., et al., Dietary Nitrate Provides Sustained Blood Pressure Lowering in Hypertensive Patients, Hypertension. 2015;65:320–327

6. Bonnilla Ocampo D., et al., Dietary Nitrate from Beetroot Juice for Hypertension: A Systematic Review, Biomolecules 2018, 8(4),

7. Hadipour E., et al., Biological effects of red beetroot and betalains: A review, Phytotherapy Research, 2020

8. Vasconcellos J., et al., Comparison of total antioxidant potential, and total phenolic, nitrate, sugar, and organic acid contents in beetroot juice, chips, powder, and cooked beetroot, Food Science and Biotechnology volume 25, pages79–84 (2016)

9. Pibriyanti K., et al., The effectiveness of giving beetroot juice on increasing hemoglobin (Hb) levels of adolescent women in islamic boarding school, Darussalam Nutrition Journal, Mei 2021, 5(1):55-60

10. Lotfi M, Azizi M, Tahmasbi W, Bashiri P. The Effects of Consuming 6 Weeks of Beetroot Juice (Beta vulgaris L.) on Hematological Parameters in Female Soccer Players. J Kermanshah Univ Med Sci. 2018;22(3):e82300. doi: 10.5812/jkums.82300.

11. Singh A., et al, Beetroot Juice Supplementation Increases High Density Lipoprotein-Cholesterol and Reduces Oxidative Stress in Physically Active Individuals, Journal of Pharmacy and Nutrition Sciences, 2015, 5, 179-185

12. Lofti M., et al., Efficacy of Beetroot Juice Consumption on the Lipid Profile of Female Soccer Players, Medical Laboratory Journal, Mar-Apr, 2020; Vol 14: No 2